Discussion of the homework (15 min): Students will read and interpret the hymn of Nerses The Graceful. There will also be a discussion of the homework followed by questions/answers and explanation of difficult passages.
Grammar 1: Nouns with r- and ł-Stems (20 min)
All nouns ending in ղ and most ending in ր retain these consonants in the oblique cases; in cases other than the N and Ac the vowel -ե- intercedes between the base and -ղ/-ր. Still other nouns show a diphthong, e.g. եւ, in the N and Ac singular which is shortened to ե in the remaining forms. The nouns ոսկր 'bone', աղբեւր 'source, fountain', and աստղ 'star', illustrate the declensions.
Singular
|
|
T-ր, Ht |
T-ր, Nt-A |
T-ղ |
|
|
-ր/-եր |
-եւր/-եր |
-ղ/-եղ |
|
N Sg. |
ոսկր |
աղբեւր |
աստղ |
|
Ac |
ոսկր |
աղբեւր |
աստղ |
|
G |
ոսկեր |
աղբեր |
աստեղ |
|
D |
ոսկեր |
աղբեր |
աստեղ |
|
L |
ոսկեր |
աղբեր |
աստեղ |
|
Ab |
ոսկերէ |
աղբերէ |
աստեղէ |
|
I |
ոսկերբ |
աղբերբ |
աստեղբ |
Plural
|
N Pl. |
ոսկերք |
աղբերք |
աստեղք |
|
Ac |
ոսկերս |
աղբերս |
աստեղս |
|
G |
ոսկերաց |
աղբերաց |
աստեղաց |
|
D |
ոսկերաց |
աղբերաց |
աստեղաց |
|
L |
ոսկերս |
աղբերս |
աստեղս |
|
Ab |
ոսկերաց |
աղբերաց |
աստեղաց |
|
I |
ոսկերաւք |
աղբերաւք |
աստեղաւք |
Exercise 1: Translate into English (40 min)
Եւ այնպէս տրտմական հոգովք պաշարեալ եւ թակարդապատեալ եւ անկեալ ի ծուփս խորհրդոց, եթէ որպիսի արդեօք ելս իրացն գտանիցէ: Եւ իբրեւ աւուրս բազումս անդէն ի նմին դեգերէր, յարուցեալ այնուհետեւ հասանէր առ սուրբ Կաթողիկոս Հայոց մեծաց, որոյ անունն ճանաչէր Սահակ, զոր պատրաստական գտանէր, նմին փութոյ հաւանեալ: Եւ միանգամայն յօժարութեամբ գումարեալ հանդերձ աղօթիւք մեծովք առ Աստուած կանխէին, վասն ամենայն ոգւոց քրիստոսաբեր փրկութեանն հասանելոյ եւ զայն առնէին աւուրս բազումս։ Ապա ելանէր նոցա պարգեւական յամենաբարին Աստուծոյ ժողովել զաշխարհահոգ խորհուրդն երանելի միաբանելոցն, եւ գիրս նշանագրոյ Հայաստան ազգին հասանել։ Բազում հարց փորձի եւ քննութեան զանձինս պարապեցուցեալ, եւ բազում աշխատութեանց համբերեալ, ազդ առնէին ապա եւ զկանխագոյն խնդրելին իւրեանց թագաւորին Հայոց, որոյ անուն կոչէր Վռամշապուհ (The History of the Life and Death of the Holy Teacher Mesrop, by Koriwn, from Books V and VI):
Vocabulary 1:
տրտմական - adjective; undeclined form of <տրտամական> painful - vile
հոգովք - noun; instrumental plural of <հոգի> soul, spirit - by spirits
պաշարեալ - verb; past participle nominative singular of <պաշարեմ> I ensnare, catch - (he was) caught
թակարդապատեալ - verb; past participle nominative singular of <թակարդապատեմ> I trap - surrounded
անկեալ - verb; past participle nominative singular of <անկանիմ> I fall - fell
ծուփս - noun; accusative plural of <ծուփ> wave, rush; confustion, torment, angst -- torrents # or locative
խորհրդոց - noun; genitive plural of <խորհուրդ> thought, plan; counsel - of thoughts
եթէ - conjunction; <եթե> that; if; or - about
որպիսի - interrogative adjective; undeclined form of <որպիսի> what kind (of); that kind (of), such - what sort (of) # indirect question
արդեօք - interrogative particle; <արդեաւք> indeed, truly; perhaps
ելս - noun; accusative plural of <ելք> (pl.) exit, going - escape
իրացն - noun; ablative plural of <իր> thing, affair + demonstrative suffix; <՟ն> that, that over there, the - from those affairs
գտանիցէ - verb; 3rd singular present subjunctive of <գտանեմ> I find, get, obtain -- he might find
այնպէս - adverb; <այնպէս> so, thus -- this
տրտմական - adjective; undeclined form of <տրտամական> painful - vile
հոգովք - noun; instrumental plural of <հոգի> soul, spirit -- by spirits
պաշարեալ - verb; past participle nominative singular of <պաշարեմ> I ensnare, catch -- (he was) caught
թակարդապատեալ - verb; past participle nominative singular of <թակարդապատեմ> I trap - surrounded
անկեալ - verb; past participle nominative singular of <անկանիմ> I fall -- fell
ծուփս - noun; accusative plural of <ծուփ> wave, rush; confustion, torment, angst - torrents # or locative
խորհրդոց - noun; genitive plural of <խորհուրդ> thought, plan; counsel - of thoughts
որպիսի - interrogative adjective; undeclined form of <որպիսի> what kind (of); that kind (of), such - what sort (of) # indirect question
արդեօք - interrogative particle; <արդեաւք> indeed, truly; perhaps
ելս - noun; accusative plural of <ելք> (pl.) exit, going - escape
իրացն - noun; ablative plural of <իր> thing, affair + demonstrative suffix; <՟ն> that, that over there, the - from those affairs
գտանիցէ - verb; 3rd singular present subjunctive of <գտանեմ> I find, get, obtain - he might find
աւուրս - noun; accusative plural of <աւր> day - days
բազումս - adjective; accusative plural of <բազում> much, many - many
անդէն - adverb; <անդէն> there - there
նմին - demonstrative pronoun; locative singular of <նոյն> this, same, this same - this
դեգերէր - verb; 3rd singular imperfect mediopassive of <դեգերիմ> I am bothered, scattered, dispersed; I spend - he had spent
յարուցեալ - verb; past participle nominative singular of <յարնեմ> I rise up -- he rose up
այնուհետեւ - adverb; <այնուհետեւ> henceforth - forthwith
հասանէր - verb; 3rd singular imperfect of <հասանեմ> I approach, arrive; obtain -- (and)... approached
սուրբ - adjective; undeclined form of <սուրբ> holy, blessed - the holy
կաթողիկոս -- noun; accusative singular of <կաթողիկոս> catholicos -- Catholicos
Հայոց - adjective used as substantive; genitive plural of <Հայ> Armenian - of... Armenia
մեծաց - adjective; genitive plural of <մեծ> great, big - greater
որոյ - relative pronoun; genitive singular of <որ> who, what, which -- whose
անունն - noun; nominative singular of <անուն> name + demonstrative suffix; <՟ն> that, that over there, the -- name
ճանաչէր - verb; 3rd singular imperfect mediopassive of <ճանաչեմ> I know, understand - was known
Սահակ - proper noun; nominative singular of <Սահակ> Sahak - (as) Sahak
զոր - direct object marker; <զ՟> + relative pronoun; accusative singular of <որ> who, what, which - whom
պատրաստական - adjective; accusative singular of <պատրաստական> ready, willing, predisposed - willing
գտանէր - verb; 3rd singular imperfect of <գտանեմ> I find, get, obtain - he found
նմին - demonstrative pronoun; dative singular of <նոյն> this, same, this same - to this
փութոյ - noun; dative singular of <փոյթ> hurry; eagerness; worry; interest - concern
հաւանեալ - verb; past participle accusative singular of <հաւանիմ> I agree, concur, accede - having acceded
Grammar 2: Demonstrative Suffixes (20 min)
Classical Armenian has three demonstrative suffixes which are attached to the end of nouns. These are
-ս 'this, this here, this near to me';
-դ 'that, that right there, that next to you';
-ն 'that, that over there, that near to him'.
These correlate roughly to the use of Latin hic, iste, and ille, respectively. These particles, however, are indeclinable. Since Classical Armenian has no articles as such, an unqualified noun may be either definite or indefinite; these demonstrative suffixes are often used for marking a noun as definite (and in that sense overlap with զ-, which is pre-posed on definite nouns in the accusative). In this role -ն is by far the most commonly used; -ս and -դ are reserved for particular emphasis or change of subject. Note the possibility of overlap, e.g. աձսս could be either այս 'evil spirit' plus the accusative plural ending -ս, or the same noun in the singular but with the deictic suffix -ս. Moreover, one may find այսսս, that is, աձս + Ac Pl. -ս + suffix -ս.
There are a few tendencies in the usage of the demonstrative suffixes. Proper names rarely take demonstrative suffixes, e.g. թագաւոր-ն Պարսից 'the king of the Persians', where English inserts before 'Persians' an article which is not present in the Armenian. Another example is Արշակ արքայ 'Arshak the king'. When an adjective modifies a noun, typically only the noun receives a demonstrative suffix, e.g. վկայն սուրբ 'the holy martyr'. If a noun in the genitive qualifies a definite noun, typically the last word of the collocation receives the demonstrative suffix, e.g. բարեկան թագաւորի-ն 'the king's friend, the friend of the king'. Vocatives use the suffix -դ, e.g. Քրիստոս-դ 'O Christ'. Adjectives used as substantives may take demonstrative suffixes, as in չարն 'the evil one, Satan'; առաքեալքն 'the ones sent, the apostles', built from the participle առաքեալ 'sent'; գեղեցիկդ 'O beautiful one'.
Exercise 2: Translate the following combination into English (25 min)
- կինս զոր ետուր
- զոր ասեմս
- տէրս եւ վերդապետս
- յորոց միջի ես բնակեալս եմ
- զոր ինչ եսս գործեմ
- զոր սայս խօսի
- որպէս եւ եսս եմ
- վասն իրացս այսոցիկ
- զոր այժմս ասացի
Homework:
- Find out the meaning of the following verbs
Ալիւր, ազդր, եղջիւր, անգղ, արկղ, եզր, լիտր, կոճղ, ոսկր, ուստր, վագր, վաղր, տագր, աղտիւր:
- Translate the following text into English
Կոյր զրկի ի ճառագայթից արեգական: Սկսանին փոքրկանալ ստուերք տարերց երկրի: Տապալեաց զլերինս ի հիմանէ: Զխաղաղութիւն խնդրէր արքայն Ալանաց: Առաքէ ի հայս հանդերձ մեծաւն Վրթանաւ: Քանզի մարդոյ մարմին ի չորից տարերց խառնեալ է: Մի՛ կասկածեր ի կայսերէ: Ահաւասիկ բանք արդարութեամբ կատարեցան: Ոչ թէ յարևելից յարևմուտս գնան այլ յարևմտից յարևելս: Հրամայէ դնել զնա ի վերնատանն ապարանից: Գթացեալ տէր ծառային այնորիկ արձակեաց զնա: Զենցես զխոյն և առեալ զարիւն նորա հեղցես շուրջ զսեղանովն: Գտջիք զնոսա առ եզեր գետոյն:
- Read the ode of Grigor Narekatsi
Ode for the Holy Cross
Գոհար վարդն վառ առեալ
The gem-like rose was lit
ի վեհից վարսիցն արփենից:
from above, from the rays of the sun
Ի վեր ի վերայ վարսից
Over and above the rays
ծավալէր ծաղիկ ծովային:
a sea-blossom was spreading.
Ի համատարած ծովէն
From the widespread sea
պղպջէր գոյնն այն ծաղկին,
the color of that blossom was bubbling
Երփին երփնունակ ծաղկին
The shade of that variegated blossom
շողշողէր պտուղն ի ճղին:
was that of fruit glittering on the branch,
Քրքում վակասիր պտուղն
Of saffron stalks, of fruit
սնանէր խուռն տերևով.
nurtured by thick foliage,
Տերևն տաւիղ տուողին
The foliage commended by the harpist
զոր երգէր Դաւիթ հրաշալին:
of which the magnificent David sang.
Ի փունջ խուռներամ վարդից
In the bouquet of mixed roses
գոյնզգոյն ծաղկունք ծաղկեցան:
colorful blossoms bloomed.
Այդ սօս ու տօսախ ծառերդ
Those poplars and box trees
վարդագոյն ոստս արձակեցին:
shot pink branches;
Այդ նոճ ու բողբոջ արօսդ
Those cypresses and budding firs
զարդ առեալ վարդն շուշանին.
took the rose for an adornment to the lily.
Շուշանն շողէր հովտին,
The lily was shimmering in the vale,
շողշողէր դէմ արեգականն.
glittering against the sun.
Այն հիւսիսային հովէն
By that northern wind
հով հարեալ գոհար շուշանին.
the gem-like lily was fanned;
յԱյն հարաւային լեռնէն
From that southern mount
քաղցր օդով ցօղէր շուշանին:
a gentle mist showered the lily.
Շուշանն շաղով լցեալ,
The lily was filled with dew,
շող-շաղով և շար մարգարտով:
with a drizzle of dew, a row of pearls.
Ծաղկունքդ ամէն շաղ առին,
All the blossoms were wet with dew,
շաղն յամպէն, ամպն յարեգակնէն.
the dew from the clouds, the clouds from the sun.
Աստեղքդ ամէն շուրջ առին,
The stars, one and all, formed a circle,
դէմ լուսնին գունդ-գունդ բոլորին:
they formed constellations over against the moon;
Գունդ-գունդ խաչաձև գնդակ,
The cross-shaped constellations formed an orb,
յօրինուած երկնից շուրջանակ:
a circle made of the heavens.
Փառք Հօր և Որդւոյն յաւէտ,
Glory to the Father and to the Son, always;
սուրբ Հոգւոյն այժմ և յաւիտեանս:
to the Holy Spirit, now and ever․