Lesson 11: Present Subjunctive, Aorist Subjunctive

Discussion of the homework (40 min): Students will explain the declination and conjugation system they have learned from the previous lesson. There will also be a discussion of the homework followed by questions/answers and explanation of difficult passages.

Grammar 1: Present Subjunctive (30 min)

The present subjunctive is formed from the present tense stem with its characteristic vowel, to which the suffix -ից is added, and to this the usual present indicative endings.

The subjunctive is used in many situations, of which the following are the most common:

1. wishes and exhortations and commands. In these senses the imperative թող is sometimes found before the subjunctive;
2. purpose clauses;
3. certain conditional clauses; 
4. in a future sense.

Exercise 1: Translate into English (30 min)

1. Հարցանեմք, զի ուսանիցիմք: 
2. Եթէ հաւաստեաւ խնդրիցեմք, գտանիցեմք:
3. Ո՞ է սա, որ փրկիցէ զմեզ:
4. Դիակամբք թշնամեաց լցին զդաշտն ամենայն: 
5. Երանելի է այր, որ համբերիցէ փորձանաց:
6. Առաքէ հրեշտակս առ Արայն գեղեցիկ՝ ընծայիւք և պատարագօք, բազում աղաչանօք և խոստմամբ պարգևաց: 
7. Յորժամ լսիցէք համբաւս պատերազմաց, մի՛  խռովիցիք: 
8. Կապէ զոտս Արշակայ երկաթեղէն շղթայիւք: 
9. Արդ առնուցում զհաց իմ և զգինի իմ: 
10. Կերակրեցի զնոսա հացիւ և ջրով:
11. Սքանչելի է և աշխարհն առատութեամբ ամենայն պտղոց: 
12. Միթէ քաղիցե՞ն  ի փշոց խաղող կամ ի տատասկէ  թուզ: 
13. Համրն և կոյրն խօսիցի և տեսանիցէ:
14. Առաքէ ի Հայս հանդերձ մեծաւն Վրթանաւ: 

Grammar 2: Aorist Subjunctive (30 min)

Exercise 2: Translate into English (30 min)

1. Ելցեն վաղվաղակի ի տեղւոջէ իւրեանց:
2. Եւ ցամաքեսցին ձկունք նոցա ի ջուրցն պակասութենէ, եւ մեռցին ի ծարաւոյ:
3. Իսկ արդ  ո՞ պատմեսցէ ձեզ եթէ հուր բորբոքեալ կայ: 
4. Զի ահաւասիկ թագաւոր արդար թագաւորեսցէ, եւ իշխանք իրաւամբք տիրեսցեն: Եկա՛յք ծաղր արասցուք զդա: 
5. Մի՛ոք յափշտակեսցէ զնոսա ի ձեռաց իմոց:
6. Ծառայ իմաստուն տիրեսցէ տերանց անմտաց:
7.  Զամբարս նոցա մեք պահեսցուք: 
8. Համարձակ շրջեսջիք, ոչինչ ձեզ վնասեցից, եւ զայս երդմամբ հաստատեցից:
9. Հարցից եւ ես ցձեզ բան մի:
10.  Բայց ե՛կ յանդիման լիցուք միմեանց ի քաղաքն Պտղոմէացւոց, զի տեսցուք զմիմեանս: 
11. Եւ յամին երրորդում սերմանեսջիք եւ հնձեսջիք, տնկեսջիք այգիս եւ կերիջիք զպտուղ նորա: 

Vocabulary

• աչք - eye
• ժողովուրդ - people
• մարգարէ - prophet
• լուսին - moon
• արքայ - king
• սիրտ - heart
• գետ - river
• վտակ - stream
• մանուկ - child
• երիտասարդ - young
• ծեր - old
• մշակ - farmer
• պատուել - to honour
• խնամել - to take care
• պահել - to preserve
• մեռանիլ - to die
• ելանել - to go out, come from, to ascend
• իջանել -  to descend, to come down
• խաւարիլ  - to be darkened
• երկնչիլ -to fear
• աճել - to grow
• զօրանալ - to become stronger

 Homework:  

1. Translate into English:

Առաքէ ի Հայս հանդերձ մեծաւն Վրթանաւ: Յորժամ տեսանիցես զաղքատն մի՛  զանց առնիցես: Յորժամ կամիցիս՝  վառիցես  և  յորժամ կամիցիս՝  խափուցանիցիս: Առնուցուն ջուր ուրախութեամբ յաղբերացն: Յորժամ տանիցին զձեզ յատեան, մի՛  ինչ հոգայցէք թէ զինչ խօսիցիք: Միթէ կարիցէ՞  կոյր կուրի առաջնորդել. ո՞չ  ապաքէն երկոքին ի խորխորատ անկանիցին: Արտօսրալիր ողբովք ճառագրեմք զբազում հարուածս: Գինի սրսկեն մեղուանոցացն, զի պարսն որ ելանիցէ՝  վաղվաղակի անդ իջանիցէ: Ապաշխարէր մեծաւ տառապանօք: Հատին զգլուխ սրբոյն սուսերաւ:

Եզն եւ արջ ի միասին ճարակեսցին, եւ որդեակք նոցա խառն շրջեսցին: Ընդէ՞ր  փոխանակ լուսոյդ ինձ ոսկի ոչ բղխեսցես: Եթէ դոքա լռեսցեն, քարինքդ աղաղակեսցեն: Հաց՝ զմեր կերիցուք, եւ հանդերձ՝ զմեր զգեցցուք, բայց միայն անուն քո կոչեսցի ի վերայ մեր:  Եթէ գտցի անդ քսան արդար, ոչ կորուսից զքաղաքն վասն քսանիցն: Որ համբերեսցէն ի սպառ՝  նա կեցցէ: Սա է ժառանգն, եկա՛յք սպանցուք զսա եւ կալցուք զժառանգութիւն սորա: Ճերմակաձին գինի արբցէ: Ի բա՛ց լեր յանիրաւէ անտի, եւ ոչ երկիցես, եւ դողումն ի քեզ ոչ մերձեսցի: