Discussion of the homework (1.5 hours): Students will translate and explain the passages of Koriwn. They will also be a discussion of the homework followed by questions/answers and an explanation of difficult passages.
Readings from Sebeos (1.5 hours): The students will read the story of the return of the true cross to Jerusalem (The History, chapter 41). They will discuss the peculiarities of translation, its linguistic and syntax aspects.
Key words and expressions: թագաւորական սպասաւորութիւն, երկնաւոր գիւտ, տէրունական խաչ, աստուածակերտ քաղաք, Քաղկեդոն, հերձուածող, հրեից խորհուրդ, Իսմայել։
Text
Իսկ զտէրունեան սուրբ խաչն ընկալեալ երանելի աստուածասէր եւ երջանիկ թագաւորին Երակլի գումարէ զզաւր իւր յորդոր եւ խնդալից սրտիւ: Եւ անկեալ հանդերձ ամենայն թագաւորական սպասաւորութեամբն, պատուելով զսուրբ հրաշալի եւ զերկնաւոր գիւտն, եւ տարեալ հասուցանէ ի քաղաքն սուրբ հանդերձ ամենայն սպասուք եկեղեցւոյ, որ ապրեալ էր ի ձեռաց թշնամեացն ի Բիւզանդիա քաղաքի: Ապա անդ ոչ սակաւ ինչ լինէր ուրախութիւն յաւուր յայնմիկ ի մտանել նոցայ Երուսաղէմ: Ձայն լալոյ եւ ողբոյ եւ հեղումն արտասուաց ահագին բորբոքման սրտից նոցա խանդաղատանաց, եւ կսկծելոյ աղեացն թագաւորին եւ իշխանացն եւ զաւրացն ամենեցուն եւ բնակչացն այնոցիկ որ ի մէջ քաղաքին: Եւ ոչ ոք կարէր երգել զտէրունեան երգս յահագին եւ յաղիողորմ խանդաղատանացն թագաւորին եւ ամենայն բազմութեանն: Եւ կարգեալ հաստատեաց ի տեղի իւր. եւ զամենայն սպասս եկեղեցեացն եդ յիւրաքանչիւր տեղիս, եւ բաշխեաց ամենայն եկեղեցեացն եւ բնակչաց քաղաքին աւրհնութիւն եւ գինս խնկոց:
Եւ գնաց ինքն զճանապարհս իւր դէպ ուղիղ ի Միջագետս Ասորւոց, զի կալեալ հաստատեսցէ ընդ ինքեան զքաղաքս սահմանացն: Եւ սահման հաստատեցաւ նոյն որ առ Խոսրովաւ եւ Մաւրկաւ հաստատեալ էր: Եւ եկաց խաչն տէրունական յաստուածակերտ քաղաքին մինչեւ ցմիւս անգամ առածն Երուսաղէմի յորդւոցն Իսմայելի եւ ապա գնաց փախստական ի քաղաքն թագաւորանիստ հանդերձ ամենայն սպասիւք եկեղեցւոյն:
Եկն ապա զաւրավարն Յունաց Մժէժ Գնունին ի Հայաստան երկրէն եւ յինքն կալաւ զամենայն երկիրն ըստ ասացելումն սահմանին: Ասէ ցկաթուղիկոսն ցԵզր երթալ նմա յերկիր սահմանացն Յունաց եւ հաղորդել աւրինաւք ընդ կայսեր ապա թէ ոչ արասցուք մեզ այլ կաթողիկոս եւ դու կալ զիշխանութիւնդ քոյ ի Պարսից կողմանէ: Իսկ կաթուղիկոսն իբրեւ ոչ կարաց թողուլ զերկիր իշխանութեան իւրոյ խնդրեաց ձեռնարկ հաւատոյ ի թագաւորէն: Եւ վաղվաղակի առաքեցաւ նմա տումար գրեալ ձեռամբ թագաւորին եւ նզովեալ զՆեստոր եւ զամենայն հերձուածողս, բայց ոչ էր նզովեալ զժողովն Քաղկեդոնի: Եւ գնաց կաթուղիկոսն յերկիրն Ասորեստանի, ետես զթագաւորն եւ հաղորդեցաւ ընդ նմա աւրինաւք: Եւ խնդրեալ ի թագաւորէն պարգեւս զաղն Կողբայ եւ առեալ զպարգեւն դարձաւ մեծաւ շքով ի տուն իւր: Եւ ապա յայնմհետէ նստէր ի մէջ բանակին Յունաց, մինչեւ զաւրավարին հաճոյանալ ըստ կամաց նորա կարգէր զկարգս զինուորացն եւ բաշխումն շտեմարանաց ի վերայ ամենայն երկրին:
Ասացից եւ զՀրէիցն զապստամբողացն զխորհուրդսն, որ սակաւ ժամանակս աւգնականութիւն գտեալ ի Հագարացւոցն առին խորհուրդ շինել զտաճարն սողոմոնի: Եւ գտեալ զտեղին որ կոչի Սրբութիւն սրբութեանց շինեցին զնա խարսխով շինուածով տեղի աղաւթից իւրեանց: Եւ նախանձեալ ընդ նոսա Իսմայելացւոցն մերժեցին զնոսա ի տեղւոջէ յայնմանէ, եւ անուանեցին զնոյն տուն աղաւթից իւրեանց: Նոքա յայլում տեղւոջ անդէն յատակս տաճարին շինեցին այլ տեղի աղաւթից իւրեանց: Եւ անդէն առաջի արկեալ զիւրեանց չարութեան խորհուրդ, լնուլ կամեցեալ զԵրուսաղէմ ծայր ի ծայրէ արեամբ, ջնջել զամենայն քրիստոնեայսն յԵրուսաղէմէ:
Արդ այր ոմն ի մեծամեծացն Իսմայելի երթայր յերկրպագութիւն ի տեղի աղաւթից իւրեանց միայն: Ի դիմի հարան նմա արք երեք հրէայք ի գլխաւորաց նոցունց, որոց էին սպանեալ խոզս երկուս եւ տարեալ եդեալ ի տեղի աղաւթիցն եւ զարիւնն հեղեալ զորմովքն եւ զյատակաւք տանն: Եւ եղեւ իբրեւ ետես զնոսա այրն զտեղի էառ եւ խաւսեցաւ ընդ նոսա զինչ եւ խաւսեցաւ եւ նոքա պատասխանեալ նմա զանց արարին զնովաւ եւ գնացին: Եւ նա իսկոյն մտեալ ի ներքս կալ յաղաւթս ետես զչարիս եւ դարձաւ փութանակի, զի կալցի զարսն: Եւ իբրեւ ոչ եգիտ զնոսա լուռ եղեւ եւ գնաց ի տեղի իւր եւ ապա բազումք մտեալ տեսին զչարիսն եւ գոյժ արկին քաղաքին: Եւ ուսուցին հրեայքն իշխանին, թէ քրիստոնեայքդ պղծեցին զտեղի աղաւթիցն: Հրաման ետ իշխանն եւ ժողովեցին զամենայն քրիստոնեայսն: Եւ մինչ կամէին զնոսա սրով սատակել եկն այրն եւ եկաց յանդիման ասէ. ընդէ՞ր հեղոյք զայդչափ արիւն ի տարապարտուց. հրամայեցէք ժողովել զամենայն հրէայսդ եւ ես ցուցից զմահապարտսն: Եւ եղեւ իբրեւ ժողովեցին զամենեսեան եւ մտեալ ի մէջ նոցա ծանեաւ զարսն զերիսն, որ դիպեցան նմա: Եւ կալեալ զնոսա դատեցին ահագին դատաստանաւք մինչեւ յայտնեցին զխորհուրդն: Եւ զի իշխան նոցա էր ի հրէից անտի հրամայեաց սպանանել արս վեց զգլխաւորս խորհրդեանն. եւ այլոցն թոյլ ետ գնալ ի տեղի իւրեանց:
Vocabulary
- երանելի - happy, blessed
- աստուածասէր - .that loves God, pious
- գումարել - to assemble, to gather together
- խնդալից - joyful, cheerful
- սպասաւորութիւն - service, office, ministry
- գիւտ - invention, discovery, findling
- բորբոքում - .heat
- խանդաղատանք - tenderness, affection, emotion
- կսկծիլ - to be in pain, to grieve
- բազմութիւն - multitude, great number
- աւրհնութիւն - blessings, great abundance
- կալնուլ - to take, to to arrest
- հաստատել - to affirm, to sustain, to confirm
- աստուածակերտ- made or built by God
- փախստական - fugitive, deserter
- թագաւորանիստ - capital, where the king resides
- հաղորդել - to communicate, to transmit
- զաւրավար - general, commandant
- հաճոյանալ - to please, to humour, to like, to be pleased with
- կարգել - to put in order, to arrange, to dispose
- ապստամբող - rebellious, disobedient
- խորհուրդ առնել- to consult, to determine, to decide on
- սրբութիւն - holiness
- սրբութիւն սրբութեանց - the Holy of Holies
- խարիսխ - anchor
- ծայր ի ծայր - from beginning to end, from one extremity to the other
- ջնջել - to clean, to dust, to purge
- բնակութիւն - habitation, inhabitation
- մեծամեծ - very great, grand, important
- երկրպագութիւն - adoration, worship
- որմ- wall, partition
- յատակ - bottom, pavement, floor
- փութանակի - in haste, hastily, diligently
- պղծել - to soil, to contaminate, to stain
- հրաման տալ - to command, to order
- սատակել - .to kill, to slay, to massacre
- տարապարտ - wrong, undue, unjust, unreasonable
- մահապարտ - worthy of death, deserving death
- դատաստան - judgement, discernment, criticism
- սպանանել - to kill
- գլխաւոր 1) capital, principal, fundamental, essential; 2) prince, master, superior,
Homework
Read and translate the following passage from Sebeos (The History, chapter 48).
https://digilib.aua.am/book/321/326/6840/Պատմութիւն