Discussion of the homework (1.5 hours): Students will translate and explain the passages of Buzand. They will also be a discussion of the homework followed by questions/answers and an explanation of difficult passages.
Readings from Koriwn (1.5 hours): The students will read and translate the passages of Koriwn (Life of Mashtots, chapter 3, 4, 5, 6). They will discuss the peculiarities of translation, its linguistic and syntax aspects.
Key words and expressions: Տարօն գաւառ, զինուորական, աստուածեղէն, վշտակեցութիւն, Գողթան, քրիստոսաբեր, նշանագիր, հրովարտակ։
Text
ԱՌՆ, զոր ի նախակարգ բանիս նշանակեմք, վասն որոյ եւ փոյթ արարեալ մեր պատմելոյ, էր Մաշթոց անուն, ի Տարաւնական գաւառէն, ի Հացեկաց գեղջէ, որդի առն երանելւոյ Վարդան կոչեցելոյ։ Ի մանկութեան տիսն վարժեալ հելլենական դպրութեամբն, եկեալ հասեալ ի դուռն Արշակունեաց թագաւորաց Հայոց Մեծաց, կացեալ յարքունական դիւանին, լինել սպասաւոր արքայատուր հրամանանացն առ հազարապետութեամբն աշխարհիս Հայոց Առաւանայ ուրումն։ Տեղեկացեալ եւ հմուտ եղեալ աշխարհական կարգաց, ցանկալի եղեալ զինուորական արուեստիւն իւրոց զաւրականանց։Եւ անդէն ուշ եդեալ փութով ընթերցուածոց աստուածեղէն գրոց, որով առ ժամայն լուսաւորեալ եւ թեւամուխ միջամուխ եղեալ յաստուածատուր հրամանացն հանգամանս, ամենայն պատրաստութեամբ զանձն զարդարեալ, հարկանէր զիշխանացն սպասաւորութիւնսն։
Եւ յետ այնորիկ ըստ աւետարանական չափուցն ի ծառայութիւն Աստուծոյ մարդասիրին դարձեալ, մերկանայր այնուհետեւ զիշխանակիր ցանկութիւնսն, ե առեալ զխաչն պարծանաց, ելանէր զկնի ամենակեցոյց խաչելոյն։ Եւ հաճեալ հրամանացն խաչակիր գունդն Քրիստոսի խառնէր, եւ անդէն վաղվաղակի ի միայնակեցական կարգ մտանէր։ Բազում եւ ազգի ազգի վշտակեցութիւն ըստ աւետարանին կրէր ամենայն իրաց ամենայն կրթութեամբ հոգեւորացն զանձն տուեալ միայնաւորութեան, լեռնակեցութեան, քաղցի եւ ծարաւոյ եւ բանջարաճաշակութեանց, արգելանաց անլուսից, խարազնազգեստ եւ գետնատարած անկողնոց։ Եւ բազում անգամ զհեշտական հանգիստ գիշերոյն եւ զհարկ քնոյ յոտնաւոր տքնութեան ի թաւթափել ական վճարէր։ Եւ զայս ամենայն առնէր ոչ սակաւ ժամանակս։ Եւ գտեալ եւս զոմանս յինքն յարեցուցանէր աշակերտեալ նմին սովորական աւետարանութեան։
Եւ այնպէս ամենայն փորձութեանց ի վերայ հասելոց կամայական քաջութեամբ տարեալ եւ պայծառացեալ ծանաւթական եւ հաճոյ լինէր Աստուծոյ եւ մարդկան։
Առեալ այնուհետեւ երանելւոյն զհաւատացեալս իւր, դիմեալ իջանէր յանկարգ եւ յանդարման տեղիս Գողթան։ Այլ եւ ընդ առաջ ելանէր նմա իշխանն Գողթան, այր երկիւղած եւ աստուածասէր, որում անուն էր Շաբիթ եւ ասպնջական հիւրամեծար գտեալ բարեպաշտութեամբ սպասաւորէր ըստ աշակերտաց հաւատոցն Քրիստոսի։ Իսկ երանելւոյն վաղվաղակի զաւետարանական արուեստն ի մէջ առեալ, ձեռն արկանէր զգաւառովն հանդերձ միամիտ սատարութեամբ իշխանին գերեալ զամենեսեան ի հայրենեաց աւանդելոց եւ ի սատանայական դիւապաշտ սպասաւորութենէն ի հնազանդութիւն Քրիստոսի մատուցանէր։
Եւ յորժամ ի նոսա զբանն կենաց սերմանեալ, յայտնի իսկ բնակչաց գաւառին նշանք մեծամեծք երեւէին, կերպակերպ նմանութեամբ դիւացն փախստական լինելով՝ անկանէին ի կողմանս Մարաց։ Նոյնպէս առաւել հոգ ի մտի արկանէր զհամաշխարհականս սփոփելոյ եւ առաւել աղաւթս մշտնջենամռունչս եւ բազկատարած պաղատանս առ Աստուած եւ արտասուս անդադարս, զմտաւածելով զառաքելականն, եւ ասէր հոգալով. տրտմութիւն է ինձ եւ անպակաս ցաւք սրտի իմոյ, վասն եղբարց իմոց եւ ազգականացե։
Եւ այնպէս տրտմական հոգովք պաշարեալ եւ թակարդապատեալ եւ անկեալ ի ծուփս խորհրդոց եթէ որպիսի արդեաւք ելս իրացն գտանիցէ։
Եւ իբրեւ աւուրս բազումս անդէն ի նմին դեգերէր, յարուցեալ այնուհետեւ հասանէր առ սուրբ կաթուղիկոսն Հայոց Մեծաց, որոյ անունն ճանաչէր Սահակ, զոր պատրաստական գտանէր նմին փութոյ հաւանեալ։ Եւ միանգամայն յաւժարութեամբ գումարեալ հանդերձ աղաւթիւք մեծաւք առ Աստուած կանխէին վասն ամենայն ոգւոց քրիստոսաբեր փրկութեանն հասանելոյն։ Եւ զայն առնէին աւուրս բազումս։
Ապա ելանէր նոցա պարգեւական յամենաբարին Աստուծոյ ժողովել զաշխարհահոգ խորհուրդն երանելի միաբանելոցն եւ ի գիւտ նշանագրաց Հայաստան ազգին հասանել։
Բազում հարցափորձի եւ քննութեան զանձինս պարապեցուցեալ եւ բազում աշխատութեանց համբերեալ, ազդ առնէին ապա եւ զկանխագոյն խնդրելին իւրեանց թագաւորին Հայոց, որոյ անուն կոչէր Վռամշապուհ։
Յայնժամ պատմէր նոցա արքայն վասն առն ուրումն ասորւոյ եպիսկոպոսի ազնուականի Դանիէլանուն կոչեցելոյ որոյ յանկարծ ուրեմն գտեալ նշանագիրս աղփաբետաց հայերէն լեզուի։ Եւ իբրեւ պատմեցաւ նոցա յարքայէ վասն գտելոյն ի Դանիէլէ յաւժարեցին զարքայ փոյթ առնել վասն պիտոյիցն այնոցիկ։ Եւ նա առաքէր զոմն Վահրիճ անուն հրովարտակաւք առ այր մի երէց, որոյանուն Հաբէլ կոչէին, որ էր մերձաւոր Դանիէլի ասորւոյ եպիսկոպոսի։
Vocabulary
- նախակարգ - predestined, pre-established
- գաւառ - province, region, country
- գիւղ/գեղջ - village
- մանկութիւն - infancy, childhood
- սպասաւոր - attendant, servant, valet, domestic
- աշխարհական - worldly, temporal
- զինուորական - military, soldier
- աստուածեղէն - divine
- միջամուխ - entered, introduced
- պատրաստութիւն - preparation, preparative
- աւետարանական - evangelist
- ծառայութիւն - service, office
- մարդասէր - philanthropic, humane
- միայնակեց - monk, friar, religious
- վշտակեցութիւն - trouble, affliction, suffering
- լեռնակեցութիւն - sojourn, retired life among the mountains
- գետնատարած - prostrate or stretched on the ground
- խարազնազգեստ - wearing sackcloth
- տքնութիւն - sleeplessness, wakefulness, vigil
- թօթափել - to shake, to jolt, to move violently
- անկարգ - without order, in disorder
- աստուածասէր - that loves God, pious
- ճշմարտութիւն - truth, reality
- փրկութիւն - salvation
- ասպնջական - hospitable, who willingly shelters strangers
- քաղցրութիւն - sweetness
- բարեպաշտութիւն - piety, religion
- սպասաւորել- to serve, to wait on, to assist
- սատարութիւն - help, succour, assistance, cooperation
- դիւապաշտ - that worships the devil
- հնազանդութիւն - obedience, submission, subjection
- համաշխարհական - universal, general, common, public
- տրտմութիւն - sorrow, sadness, melancholy;
- ազգական - relation, kinsman or kinswoman
- քրիստոսաբեր - brought by the Saviour
- աշխարհահոգ - that causes a country to nourish
- նշանագիր - character, letter
- հրովարտակ - edict, decree
Homework
Read and interpret the following passage from Koriwn (Life of Mashtots chapter 7, 8).
https://digilib.aua.am/book/252/257/3747/Վարք%20Մաշտոցի
https://digilib.aua.am/book/252/257/3748/Վարք%20Մաշտոցի